Izabela z Czartoryskich Działyńska była jedną z najwybitniejszych kolekcjonerek drugiej połowy XIX wieku na ziemiach polskich. Zgromadziła ona kolekcję dorównującą rangą największym zbiorom europejskim prezentowanym w ówczesnych muzeach publicznych i kolekcjach prywatnych we Francji, Włoszech czy Wielkiej Brytanii. Kolekcja hrabiny Działyńskiej jest niezwykle różnorodna i znalazły się w niej zarówno zabytki archeologiczne z czasów antycznych, dzieła średniowieczne jak emalie i rzeźby drewniane a także przykłady malarstwa, grafiki oraz sztuki użytkowej.

20 maja 1893 roku została powołana Ordynacja Rodziny Książąt Czartoryskich na Gołuchowie. 125. rocznica jej ustanowienia stała się pretekstem do zrealizowania wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Zamek w Gołuchowie (obecnie oddział Muzeum Narodowego) jest jednym z najpiękniejszych polskich zabytków, chętnie odwiedzany nie tylko ze względu na walory architektoniczne, ale również z powodu wyśmienitej kolekcji dzieł sztuki w jego wnętrzach.

Pierwsze dokumenty poświadczające nabytki kolekcjonerskie Izabeli Czartoryskiej pochodzą z lat 50. XIX wieku. Z czasem to zamiłowanie przerodziło się w pasję, która towarzyszyła hrabinie Działyńskiej do końca jej życia.

Kolekcja Izabeli Czartoryskiej gromadzona początkowo w Hotel Lambert po zawarciu związku małżeńskiego z Janem Kantym Działyńskim została przeniesiona do zamku w Gołuchowie. Izabela Czartoryska zadbała o odpowiednią oprawę dla swej kolekcji przystosowując na potrzeby ekspozycji zgromadzonych obiektów kilka pomieszczeń w gołuchowskim zamku (Sala Waz Greckich, Sala Starożytności, Sala Muzealna, Sala Polska).

M. Meleniewska, Izabela z Czartoryskich Działyńska – portret namalowany wg pastelu P. A. Coeffier znajdującego się w Muzeum Czartoryskich w Krakowie

Chcąc zapewnić środki na utrzymanie kolekcji, zabezpieczyć jej trwanie i integralność zbiorów Izabela Działyńska utworzyła w Gołuchowie ordynację. Ordynacja była regulacją służąca zabezpieczeniu trwałości majątku rodu, stosowaną w Polsce od końca XVI wieku. Dobra rodzinne uzyskiwały dzięki temu odrębny status, nie mogły być sprzedawane, darowane lub dzielone między spadkobierców, ale przechodziły dziedzicznie na najstarszego syna.

Dramatyczne losy kolekcji podczas II wojny światowej skutkowały rozproszeniem dzieł, które obecnie przechowywane są w Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Zamku w Gołuchowie, znaczna część obiektów zabezpieczona została w Muzeum Narodowym w Warszawie i Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Podczas II wojny światowej zaginęło wiele cennych obiektów. Część zabytków odnaleziona w muzeach lub rękach prywatnych w ostatnich latach powróciła do Polski inne, traktowane są jako straty wojenne.

Kuratorki: dr Inga Głuszek, Paulina Vogt-Wawrzyniak
Aranżacja wystawy: dr Rafał Górczyński

Godziny otwarcia Muzeum Narodowego w Poznaniu:

poniedziałek – nieczynne
wtorek – czwartek od godz. 9:00 do godz. 15:00
w okresie wakacyjnym od 16 czerwca do 15 września włącznie godz. 11:00 – do godz. 17:00
piątek od godz. 12:00 do godz. 21:00
sobota – niedziela od godz. 11:00 do godz. 18:00